Stowarzyszenie im. Zoltna Kodalya w Polsce. The Polish Zoltan Kodaly Society

You are here: Home Materiały edukacyjne Polska lit. kodályowska

Literatura polska

Artystyczne aspekty kształcenia słuchu (red. Dominika Lenska)

W dniach 1-2 grudnia 2010 roku odbyła się w Akademii Muzycznej w Katowicach Ogólnopolska Konferencja Naukowa Artystyczne aspekty kształcenia słuchu, w której jako prelegenci wzięli udział członkowie Międzyuczelnianej Katedry Kształcenia Słuchu działającej przy UMFC w Warszawie, pod przewodnictwem prof. Danuty Dobrowolskiej-Maruchy, prof. Márta Sárosi-Szabó z Konserwatorium w Debreczynie z Katedry Solfeżu, Teorii Muzyki i Dyrygentury oraz nauczyciele kształcenia słuchu.

Idea organizacji konferencji zrodziła się z potrzeby wymiany doświadczeń, konfrontacji zagadnień związanych z szeroko pojętą problematyką kształcenia słuchu. Okazuje się, że jest to wciąż aktualny, niezwykle interesujący temat dla pedagogiki kształcenia słuchu. Uwieńczeniem konferencji stała się publikacja o tym samym tytule.

Od solmizacji do audiacji (Barbara Stencel)

Książka Od solmizacji do audiacji. Z problematyki nauczania kształcenia słuchu zawiera przemyślenia autorki z ostatnich 30 lat. Są to głównie zapisy wygłoszonych referatów opublikowanych w różnego rodzaju wydaniach zbiorowych, bądź nie wydanych do tej pory. Inspiracją do stworzenia tekstu o nauczaniu skal muzycznych poprzez zastosowanie melodii wzorcowych było poprowadzenie 2-dniowego Seminarium Autorskiego w AM we Wrocławiu. Głównym wątkiem książki jest problematyka kodalyowska i gordonowska, która zajmowała autorkę już począwszy od lat 90-tych. System Zoltána Kodály’a znany w świecie ciągle jeszcze wymaga przybliżenia na gruncie polskim, natomiast Teoria uczenia się muzyki (z zastosowaniem audiacji) – amerykańskiego psychologa Edwina E. Gordona niestety nie zdobyła do tej pory należytego rozgłosu, a jak pisze sam Gordon: „obszar audiacji ma kluczowe znaczenie w całości procesu uczenia się muzyki”.

Zoltán Kodály. O edukacji muzycznej pisma wybrane (red. Mirosława Jankowska)

(...) Zainteresowanie koncepcją muzyczno-edukacyjną Zoltána Kodálya ma swe źródło - jak sądzę - w jej aktualności. László Eösze, biograf Kodálya, pisał, że podstawą tej koncepcji była wszechstronność talentów, wiedzy i umiejętności samego Kodálya. Jego postawa wobec spraw narodowych, węgierskich, wobec własnej tradycji i kultury widoczna była w jego wypowiedziach, we wszystkich jego działaniach. Stąd tak ważne jest - według Kodálya - oparcie kształcenia muzycznego na śpiewie, na wspólnym śpiewaniu i rozpoczęcie od "ojczystego" języka muzycznego, zakorzenienie w rodzimym folklorze.

Naczelną wartością jest wielka, wartościowa muzyka i ukazaniu jej piękna mają służyć wszelkie działania kształcące i wychowawcze. By ułatwić dostęp do muzyki wszystkich epok i stylów ważne jest nauczenie czytania i pisania muzycznego, nauczenie słuchania muzyki i myślenia muzycznego. Niezwykłe efekty pracy węgierskich nauczycieli i dzieci według tych zasad zachęciły nas do coraz głębszego poznawania tej koncepcji w pismach Kodálya i jego następców, do podjęcia prób zastosowania ich w naszym nauczaniu.

źródło: O edukacji muzycznej. Pisma wybrane, "Przedmowa" - M.Jankowska

Pieśń ludowa fundamentem edukacji muzycznej (Anna Waluga)

Anna Waluga jest długoletnim pedagogiem Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego. W kręgu jej zainteresowań znajduje się problematyka z dziedziny edukacji i teorii muzycznej, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji edukacji muzycznej Zoltána Kodálya. Anna Waluga ma w swoim dorobku naukowym liczne publikacje na temat rozwijania myślenia muzycznego, wartości pieśni ludowej i jej wychowawczej roli oraz psychologicznych aspektów kształcenia śpiewu dwugłosowego. Jest współautorką polskiej adaptacji koncepcji edukacji muzycznej Kodálya, której rezultatem jest opublikowany cykl podręczników Rozśpiewana szkoła. Najnowsza pozycja jej autorstwa – Pieśń ludowa fundamentem edukacji muzycznej – składa się z dwóch części. Pierwsza przedstawia ogólnie fenomen pieśni ludowej oraz jej istnienie w twórczości artystycznej. Część druga sytuuje pieśń ludową w koncepcjach edukacyjnych, przede wszystkim koncepcji kodalyowskiej. Jest to z pewnością cenna pozycja dla wszystkich interesujących się edukacją muzyczną i wychowawczą wartością muzyki.

Zoltán Kodály i jego pedagogika muzyczna (red. M.Jankowska, W.Jankowski)

Czym jest ta książka? Jest ona przede wszystkim zbiorem tekstów, które staraliśmy się dobrać tak, by tworzyły panoramę wiedzy o założeniach i głównych wątkach muzycznej pedagogiki węgierskiej zwanej pedagogiką, czy wręcz "metodą" Kodálya.

W części I, zatytułowanej "Zoltán Kodály - kompozytor, uczony i pedagog", przedstawiamy krótkie wprowadzenie do jego działalności muzycznej, naukowej i wychowawczej pióra biografa Kodálya, László Eöszego, uzupełnione wykładami i wypowiedziami o - w znacznym stopniu - osobistym, wspomnieniowym charakterze, innych uczniów i współpracowników kompozytora.

W części II, zatytułowanej "Kodály o wychowaniu muzycznym społeczeństwa", znalazł się wybór wypowiedzi samego Kodálya. Jesteśmy przekonani, że teksty te przybliżą Czytelnikom tę niezwykłą postać i ukażą jakże klarowny i przekonywający sposób formułowania myśli oraz głębię, a zarazem prostotę życiowej i estetyczno-pedagogicznej filozofii Kodálya.

Część III, zatytułowana "Pedagogika Kodálya. Podstawowe założenia, składniki i odniesienia" - to dość obszerny, ale raczej fragmentaryczny wybór prac różnych autorów, prezentujący główne zasady, elementy i aspekty pedagogiki Kodálya.

Część IV, zatytułowana "Pedagogika Kodalyowska na Węgrzech, w świecie i w Polsce", zawiera najmniej jednorodny materiał, tak jednak dobrany, by dawał możliwie wszechstronną informację o rozwoju i zasięgu idei Kodálya.

Humanistyczne aspekty koncepcji Kodálya (Zeszyty naukowe 8)

(...) W niniejszym tomie publikujemy materiały z dwóch imprez naukowych, których dorobek również - jak sądzimy - wart jest upowszechnienia. Były to:

- seminarium pt. "Humanistyczne aspekty koncecji Kodálya", zorganizowane w IPM w dniu 29 lutego 1979 roku,

- seminarium pt. "Perspektywa antropologiczna wiedzy o muzyce i jej znaczenia dla kształcenia i wychowania muzycznego", zorganizowane w IPM w dniu 10 kwietnia 1980 roku.

Matriały z obu seminariów łączymy w tej publikacji nieprzypadkowo. Mimo niezależności tematycznej i różnych powodów, dla których seminaria te były organizowane, łączy je dominująca w obu imprezach nuta sięgania głębiej, do podstaw myśli i praktyki w dziedzinie muzycznej edukacji. Seminarium "antropologiczne" charakteryzowało się pod tym względem pewną swobodą i większą ogólnością podejmowanej problematyki. Seminarium "kodalyowskie" było przykładem, jak to ogólniejsze, filozoficzne spojrzenie, jest potrzebne i płodne w zastosowaniu do szczegółowej koncepcji metodycznej. (...).

źródło: Zeszyty naukowe 8, "Od Redakcji" - W.Jankowski

Nauczanie polifonii, harmonii i form w szkole podstawowej (Ildikó Herboly-Kocsár)

"Polifonia", "harmonia" i "formy" są u nas postrzegane jako wysoce specjalistyczne przedmioty w średnich i wyższych szkołach muzycznych, niedostępne zwykłemu dziecku w szkole podstawowej. Autorka traktując je jako konstytutywne elementy utworu muzycznego, śmiało wprowadza je do nauczania muzyki naszych dzieci już od najmłodszych lat, w sposób stosowny do wieku naszych wychowanków. Jest to najlepszy przykład integralnego podejścia w nauczaniu muzyki, właściwego koncepcji Kodálya.

(...) Nie chcąc rozbijać zwartej konstrukcji pracy, dołączyliśmy w Dodatku objaśnienia związane ze stosowaną przez Autorkę solmizacją relatywną, a także polskie przykłady zabaw i piosenek dziecięcych, polskich pieśni ludowych. Kierujemy także Czytelnika do naszych lektur i źródeł materiałów do pracy z dziećmi.

źródło: Nauczanie polifonii, harmonii i form w szkole podstawowej, "Przedmowa do wydania polskiego" - M.Jankowska

Książka będzie wspaniałą pomocą dla tych wszystkich, którzy pragną przybliżyć muzykę swym wychowankom, według jej muzycznych praw, tzn. w sposób muzyczny - sposób jedyny możliwy do zastosowania.

Trzy studia składające się na tę książkę nie tłumią, ani nie ograniczają wyobraźni nauczyciela, wręcz przeciwnie - rozszerzają zakres jego możliwości. Nie jest to jedyny przykład, lecz z pewnością taki, który może być naśladowany przez wszystkich związanych z tą dziedziną nauczania. Z tych właśnie powodów polecam tę książkę wszystkim nauczycielom muzyki.

źródło: Nauczanie polifonii, harmonii i form w szkole podstawowej, "Przedmowa" - P.Erdei

Pedagogika Muzyczna Zoltána Kodálya (red. Mirosława Jankowska)

Zamieszczone tu uwagi metodyczne Kodálya, niejako w nawiązaniu do informacji o treści i przeznaczeniu wszystkich jego zbiorów ćwiczeń (...) mogą być szeroko i natychmiast wykorzystane w kształceniu nauczycieli muzyki; w nauczaniu muzyki w szkołach ogólnokształcących, w nauczaniu w szkołach muzycznych wszystkich stopni.

źródło: Pedagogika Muzyczna Zoltána Kodálya, "Od Redakcji"

Zamieszczone w tym zeszycie posłowia i wstępy do "Muzyki pentatonicznej" i "Bicinia Hungarica" - zbiorów tak bardzo węgierskich z uwagi na materiał muzyczny, głównie pentatoniczny - zawierają uwagi Kodálya niezwykle cenne i dla nas: wskazuje on na pożytki i sposoby stosowania solmizacji relatywnej, na konieczność kształcenia poczucia rytmu i wyboru melodii o odpowiednim dla głosu dziecka zakresie; podkreśla duże znaczenie wczesnego rozpoczęcia śpiewu wielogłosowego. Fragment wywiadu dla Radia Londyńskiego jest jakby komentarzem do "24 małych kanonów na czarnych klawiszach".

Mamy nadzieję, że zeszyt ten dopełniając pierwszy, wzbogaci refleksje i warsztat nauczycieli muzyki różnych typów szkół, a studentów wychowania muzycznego zachęci do pogłębienia wiedzy o zasadach pedagogiki kodalyowskiej.

źródło: Pedagogika Muzyczna Zoltána Kodálya - Uzupełnienie, "Od Redakcji"

Śpiewajże mi jako umiesz (Katarzyna Dadak-Kozicka)

Muzykowanie w szkole według koncepcji Kodálya

Praca ta - przeznaczona głównie dla nauczycieli muzyki i studentów wychowania muzycznego - jest propozycją spojrzenia na polską muzykę ludową od strony jej szczególnych wartości (muzycznych, ogólnorozwojowych, wychowawczych, metodycznych) dla edukacji. Może być ona wykorzystywana zarówno w szkołach ogólnokształcących, jak i muzycznych. Inspirowana jest dziełem Kodálya i wiele zawdzięcza niektórym światowym adaptacjom kodalyowskim m.in. francuskiej J. Ribiere-Raverlat oraz amerykańsko-kanadyjskiej w wersji znanej z prac Lois Choksy. W porównaniu z tamtymi pracami skupia większą uwagę na problematyce wychowawczej i ogólnokształcącej (zagadnienie polifunkcyjności muzyki). Wydaje się bowiem, iż jest ona szczególnie istotna i zaniedbana. Najważniejszą kwestią jest formowanie właściwej postawy wobec muzyki i jej roli w życiu. Chodzi o kształcenie zamiłowania, rozumienia i umiejętności przyswajania muzyki tak, by stała się ona sposobem życia dla każdego człowieka. W kulturach tradycyjnych tak muzyka funkcjonowała i są przykłady, że może być tak obecnie.

źródło: Śpiewajże mi jako umiesz, "Od Autorki" - K.Dadak-Kozicka

(...) Nawiązanie do koncepcji Kodálya w tej pracy polega na: wykorzystaniu rodzimego folkloru jako podstawy edukacji muzycznej; wyeksponowaniu śpiewu, czyli aktywnego sposobu uprawiania muzyki, dostępnego każdemu; kształceniu poczucia tonalności i formy pieśni (a zatem i czystego muzykalnego śpiewu) przez stosowanie tzw. solmizacji relatywnej.

(...) I choć zasadniczo pieśni są przeznaczone dla klas I-V, mogą być też wykorzystane w klasach starszych, oraz w szkołach muzycznych. Oczywiście należy dokonać za każdym razem przemyślanego wyboru spośród pieśni, zachowując zasady porządkujące zbiór.

źródło: Śpiewajże mi jako umiesz, "O wartościach muzyki ludowej i założeniach kodalyowskiej edukacji" - K.Dadak-Kozicka

Kodalyowskie inspiracje (red. Mirosława Jankowska)

Warto czasem w natłoku codziennych spraw zatrzymać się chwilę i spojrzeć na sprawy ważne z różnych perspektyw. Zamieszczone w tym tomie referaty, artykuły i opracowania mogą stać się inspiracją do przemyśleń, do rewizji naszego stanowiska wobec naszej pracy i jej efektów, wobec naszych planów i marzeń. Tym bardziej, że dotyczą spraw, którymi zajmujemy się na codzień, a więc i edukacji muzycznej, znajdującej się w permanentnym kryzysie. I dlatego, że jest do tych "namysłów" szczególna okazja: 125-lecie urodzin i 40-lecie śmierci wielkiego Nauczyciela w dziedzinie muzycznej edukacji, Zoltána Kodálya. Jemu tę książkę - wybór prac zagranicznych i polskich kodalyowców - dedykujemy.
(...) Mam nadzieję, że kolejny tom rozpoczętej przed laty serii kodalyowskiej będzie pomocą dla nauczycieli muzyki, pobudzi do refleksji nad sensem ich pracy i wesprze ich w przekonaniu, że Muzyka jest na prawdę ważna w życiu każdego człowieka (Kodály: "Muzyka jest dla wszystkich"), a oni, nauczyciele, mają bardzo ważne zadanie, misję do spełnienia.

źródło: Kodalyowskie inspiracje, "Od Redakcji" - M.Jankowska

Czemu Kodály? (Wojciech Jankowski)

"Czemu Kodály?" jest wyborem tekstów: referatów, wykładów itp. - publikowanych i niepublikowanych, które "zebrały mi się" przez ostatnie 15 lat zajmowania się - w taki czy inny sposób - problematyką kodalyowską. Jeżeli ośmielam się nieskromnie z tekstów tych ułożyć - w ujęciu chronologicznym - i zaproponować Czytelnikom książkę, to czynię tak z kilku powodów.
(...) Mam nadzieję, że przedstawiony dalej wybór prac okaże się przydatny i pomocny nie tylko dla zrozumienia wielu niuansów kodalyowskiej pedagogiki, ale także dla kontynuacji naszych starań, by ruch kodalyowski w Polsce przeszedł z fazy "preparacyjnej", jak to określiłem w jednym z tekstów, w fazę możliwie szerokiego zastosowania.

źródło: Czemu Kodály?, "Od Autora" - W.Jankowski

Kodalyowskie inspiracje II (red. Mirosława Jankowska)

Prezentowany tom, "Kodalyowskie inspiracje II" to wyłącznie kodalyowskie doświadczenia polskich nauczycieli muzyków, sukcesy ale też porażki. Książka jest adresowana głównie do osób, które mają już pewną wiedzę o tej koncepcji. Ale wciąż wracamy do zagadnień, które leżą u podstaw "metody" Kodálya i taki właśnie jest tytuł części pierwszej.

(...) Część druga ("Klasy kodalyowskie") jest poświęcona klasom "śpiewającycm", czyli klasom ogólnokształcącym z rozszerzonym programem muzyki. (...) Klasy eksperymentalne pracowały według obowiązującego wówczas programu "Muzyki", ale uzupełnionego według potrzeb wdrażanej metody. Zamieszczone uzupełnienia dla trzech klas pozwalają prześledzić początki kształtowania się dzisiejszego, "kodalyowskiego" programu nauczania.

(...) Część trzecią ("Metoda Kodálya w szkołach muzycznych i chórach") otwierają wypowiedzi Magdaleny Hruszwickiej i Magdaleny Lesickiej - prezentują doświadczenia autorek w próbach wdrożenia elementów koncepcji Kodálya w szkołach muzycznych. (...) O stosowaniu metody relatywnej na trzecim stopniu kształcenia, w akademii muzycznej, pisze Barbara Stencel (...). Metoda relatywna stosowana jest także w chórach szkolnych i amatorskich (...). Zamieszczony tu opis pracy chóru, w którym stosowane są elementy tej metody (...) ukazuje jak można dzięki tej metodzie wzbogacić warsztat pracy z chórem (każdym!), jak rozwijać uzdolnienia i zainteresowania chórzystów.

(...) Każdy kolejny tom serii kodalyowskiej ukazuje jak idee Kodálya wciąż znajdują żywy rezonans w wielu środowiskach, jak wciąż inspirują do działania i współpracy. Wielu nauczycieli szuka wskazówek, co należy zrobić, by w szkole powszechnej prowadzić klasy "śpiewające", jak przygotować program i materiał nauczania dla tych klas. (...) Zamieszczone w tym tomie wypowiedzi pomogą im w podjęciu dobrych decyzji i ułatwią zadanie. (...).

źródło: Kodalyowskie inspiracje II, "Wprowadzenie" - M.Jankowska